Έχω δικαίωμα (στο καλό θέατρο)!

Είδαμε το "Ποιος είναι ο ντόκτορ Κόρτσακ;" στο Θέατρο Πόρτα. Καλά κάναμε;

Πόρτα σημαίνει φιλόξενο, μικρό, οικείο, ζεστό. Πόρτα σημαίνει Ξένια Καλογεροπούλου, Θωμάς Μοσχόπουλος. Πόρτα σημαίνει "ανοίγω και μπαίνω και νιώθω σίγουρος ότι κάτι σημαντικό θα πάρω". Αλλά αυτός ο ντόκτορ Κόρτσακ ποιος είναι και γιατί να θέλει να μπει στη ζωή μας; Τι να θέλει να... γιατρέψει άραγε;

Απόγευμα Σαββάτου, μέρα πρεμιέρας, και είμαστε καλεσμένες με την Ιωάννα-Αγάπη να παρακολουθήσουμε το έργο μαζί με την καλή μας φίλη Λήδα. Το θέατρο είναι γεμάτο, κυρίως με ενήλικες, παιδάκια ελάχιστα, βρε λες να μην έπρεπε να τη φέρω, λες να βαρεθεί;

Καθόμαστε πρώτη σειρά στο πλάι. Όπου "πρώτη σειρά" δεν μεταφράζεται ως "βλέπω τέλεια" (αφού το θέατρο είναι αμφιθεατρικό και όπου κι αν καθίσεις βλέπεις μια χαρά) αλλά σε "ξέχνα το συνηθισμένο μασούλημα κατά τη διάρκεια του έργου"! Mea culpa αλλά έχει συνηθίσει να συνδυάζει τα θεάματα με... άρτο. Το έργο ξεκινάει σε ένα λεπτό, η Ιωάννα-Αγάπη μετατίθεται δυο θέσεις πιο πέρα, πάει να βάλει και τα πόδια στη διπλανή για να βολευτεί(!) και ενώ της ρίχνω επικριτικό βλέμμα γυρίζει και μου λέει: "Μη με καταπιέζεις! Δεν θα σου πω κάτι άλλο, διάβασε εδώ τι γράφει!", δίνοντάς μου το ενημερωτικό φυλλάδιο που μας έχουν δώσει για τα δικαιώματα του παιδιού! Ωραία αρχίσαμεεε!

Και αρχίζει και το έργο. Με τα φώτα ακόμα ανοιχτά, με τρόπο ζωντανό, διαδραστικό, με τους πέντε ηθοποιούς κάτω από τη σκηνή να μας παραδίδουν μαθήματα φωνητικής, μελωδίες λα-λα-λο, φωνούλες και φωνάρες να ξεχύνονται από το κοινό, και λίγο γέλιο που στη συνέχεια συνειδητοποιείς ότι ναι, το χρειαζόσουν.

Η αφήγηση αφορά στην ιστορία του Γιάνους Κόρτσακ, Πολωνοεβραίου ανθρωπιστή, συγγραφέα και παιδαγωγού ο οποίος διευθύνει το ορφανοτροφείο 200 παιδιών στο Γκέτο της Βαρσοβίας. Ο γλυκύτατος Κόρτσακ πρεσβεύει ότι "Εδώ τα παιδιά αποφασίζουν" και ότι "Δικαστές είναι τα παιδιά" μέχρι που καταφτάνει στο ορφανοτροφείο ένα νέο μέλος, ο Άντζιο, ένα παιδί μεγαλωμένο στους δρόμους, και ταράσσει τα πιστεύω του διευθυντή. Τι νόημα έχουν όσα δίδαξε στα «παιδιά του»; «Τα εκπαίδευσα για έναν τέλειο κόσμο. Πώς θα επιβιώσουν σε αυτόν εδώ;» αναρωτιέται ο ίδιος.

Δεν το ήξερα αλλά ήταν χρήσιμο να μάθω ότι στις παιδαγωγικές του ιδέες έχουν βασιστεί η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού το 1959, καθώς και η «Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού» (η οποία εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1989)! Να΄τος ο Γιάνους Κόρτσακ με το μπερεδάκι και τα γυαλάκια του...

Οι ηθοποιοί σε πολλές σκηνές κρατούν σε κρεμάστρα τα ρούχα του ρόλου που υποδύονται, κρατώντας έτσι μια απόσταση από το ρόλο που συχνά καλείται να πει αλήθειες, και οι αλήθειες είναι σκληρές. Άλλοτε πάλι τα φορούν, λες και βρήκαν το θάρρος να ντυθούν την αλήθεια τους...

Το σκηνικό, αυστηρό, λιτό, κατά πώς του πρέπει, αλλά και ευρηματικό, με τον εναλλασσόμενο φωτισμό και τη μουσική υπόκρουση να δίνουν τον παλμό στα συναισθήματα. Με πίκρα, στεναχώρια, αλλά και σταγόνες ελπίδας που είναι όμως ικανές να σε ξεδιψάσουν. Με αλήθειες, με έρωτα και αγάπη, με ανθρωπιά, με χρωματιστές στιγμές (θα δείτε τη σκηνή με τα ηλιοτρόπια και θα καταλάβετε), με βαθιά νοήματα. Πόσο βαθιά μπορεί να φτάσει ένα 7χρονο παιδί, θα μου πεις; Δεν ξέρω, νομίζω όμως ότι δική μου υποχρέωση είναι να τη φέρω στη θάλασσα, να της μάθω να μην φοβάται να κολυμπήσει και εκείνη θα βουτήξει όσο βαθιά θέλει.

Το έργο δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται μια εκ των προτέρων προετοιμασία. Να έχεις μιλήσει λίγο στο παιδί, να έχεις διαβάσει εσύ δυο πράγματα πρώτα. Ή ακόμα κι αν δεν μπορείς να το κάνεις, υπάρχει γόνιμο έδαφος μετά, να εστιάσεις σε μια-δυο αλήθειες. Ούτε αυτό το μπορείς; Τότε πρότεινέ το στη δασκάλα του, στο σχολείο, να έρθουν όλοι μαζί να το δουν! Και τα παιδάκια ας είναι 8 και άνω, 8-14 θα το καταλάβουν καλύτερα.

Το έργο δεν είναι δύσκολο. Νομίζω ότι οφείλεται κυρίως στη σκηνοθεσία και στους ηθοποιούς που κρατούν δυνατό το ρυθμό και αμείωτο το ενδιαφέρον. Ναι, είναι όλοι τους καλοί, ένας προς έναν. Το έργο δεν κουράζει, και μιλάω για το παιδί. Γίνεται και ένα διάλειμμα στο ενδιάμεσο των σχεδόν 2 ωρών και βοηθάει. Το δε κυλικείο-μπαρ δεν είναι φορτωμένο καλούδια, έχει τα πλέον απαραίτητα και έτσι παίρνεις κάτι να πιει/να φάει ο μικρός θεατής χωρίς να ξοδέψεις μια μικρή περιουσία.

Εμείς προετοιμασία δεν είχαμε κάνει, το ομολογώ. Και τελικά της Ιωάννας της άρεσε. Κι ας μην μασούλησε κατά τη διάρκεια του έργου! Της άρεσε το θέατρο σαν χώρος (το θεωρώ σημαντικό να νιώθεις οικείο το χώρο), της άρεσε το παίξιμο των ηθοποιών, της άρεσε που φεύγοντας δύο από αυτούς της μίλησαν και που πήγαμε να συγχαρούμε το κορίτσι της παρέας, τη Ρομπέρτα, και να τη ρωτήσουμε γιατί κρατούσαν τα ρούχα και δεν τα φορούσαν! Αλλά κυρίως της άρεσαν οι τελευταίες λέξεις του έργου: "Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να ...δια-μαρ-τύ-ρο-νται!" και το ότι από τους ηθοποιούς τους ίδιους μοιράστηκαν σε όλους μας χαρτάκια με τα δικαιώματα του παιδιού, όπως αυτά...

Η 7χρονη κόρη μου έχει πολλά δικαιώματα, πρέπει να το αναγνωρίσω και να πορευτώ με αυτό, όσο δύσκολο κι αν είναι κάποιες στιγμές. Δεν θα της στερήσω κανένα. Και σίγουρα όχι το δικαίωμα στο καλό θέατρο! Να πάτε κι εσείς (γονείς και εκπαιδευτικοί), αξίζει!

Κάποια από τα ενημερωτικά φυλλάδια του Συνήγορου του Παιδιού που μας δόθηκαν, αφορμή για διάβασμα και κουβεντούλα στο σπίτι (Συνήγορος του Πολίτη-Συνήγορος του Παιδιού, τηλ. 800.11.32000, www.0-18.gr).

Και μερικά από τα αγαπημένα της (και αγαπημένα μου) βιβλιαράκια, μέρος μιας πολύ προσεγμένης συλλογής βασισμένης στα δικαιώματα του παιδιού, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο!

Οι συντελεστές και ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες:

«Ποιος είναι ο δόκτωρ Κόρτσακ;» του Ντέιβιντ Γκρεγκ σε μετάφραση Ξένιας Καλογερο-πούλου και σκηνοθεσία Άννας Μιχελή.

Δραματουργική επιμέλεια: Θωμάς Μοσχόπουλος Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής Σκηνικά: Ευαγγελία Θεριανού Κοστούμια: Κλαιρ Μπρέσγουελ Κίνηση: Χαρά Κότσαλη Φωτισμοί: Σοφία Αλεξιάδου Βοηθός σκηνοθέτη: Μαντώ Κεραμυδά Βοηθός σκηνογράφου: Γεωργία Τσίπουρα

Με τους: Ρομπέρτα Βέγκα, Τάσο Δημητρόπουλο, Δαυίδ Μαλτέζε, Μιχάλη Μιχαλακίδη, Αλκιβιάδη Μπακογιάννη

Η παράσταση πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Συνήγορου του Παιδιού και την υποστήριξη της UNICEF.

ΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ: Σάββατο 17:00

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ: Κανονικό: 10€, Ανέργων: 8€

ΘΕΑΤΡΟ ΠΟΡΤΑ: Μεσογείων 59, τηλ.: 210 77 11 333, www.porta-theatre.gr